Wassen en Watergolven
Geplaatst op januari 20, 2003 | Gearchiveerd onder Geen categorie | Comments Off on Wassen en Watergolven
Bij zoekmachine Google komt de woordcombinatie ‘waarden en normen’ 10900 keer voor en de combinatie ‘normen en waarden’ 24000 keer.
Statistisch had Jan Mulder dus het gelijk aan zijn kant toen hij onlangs beweerde dat ‘normen en waarden’ de enig juiste volgorde is. Maar is het daarmee ook waar?
Hedenlands heeft zijn twijfels.
De Google-uitslag is niet verrassend, je hoort het om je heen: de meeste mensen zeggen ‘normen en waarden.’
Dat wil zeggen: tegenwoordig. Kijk je in de databank van PCM, waarin alle tekst van de Volkskrant, NRC Handelsblad, Het Parool, Trouw en het Algemeen Dagblad sinds begin jaren negentig ligt opgeslagen, dan komen ze ongeveer gelijk uit. Die indruk had Hedenlands al: ooit was het waarden en normen, en op een gegeven moment is het gaan schuiven. Het scheelt niet veel, maar normen en waarden bekt nét iets lekkerder. Dat kan de reden zijn. Als mensen denken dat de volgorde toch niet uitmaakt, kiezen ze voor het comfort van tong en mond. Wij zeggen bont en blauw, de Engelsen zeggen black and blue, want multicoloured and blue bekt niet.
Verder is het een kwestie van gewenning, zie de Vlamingen met hun ‘zeker en vast’. In een Hollandse mond voelt dat raar, maar alleen omdat wij het nu eenmaal anders leren, een tongbreker is het niet. Hetzelfde geldt voor waarden en normen.
‘Normen en waarden rolt als één woord uit de mond, waarden normen geeft mij het gevoel dat er een stuk of zeventien half afgemaakte zijn samengeperst. Bij waarden en normen moet je stotend en hortend klimmen, normen en waarden is heerlijk bergaf,’ schrijft Mu, maar als je het even probeert, merk je dat dit onzin is. Net als met ‘zeker en vast’: het voelt even onwennig, maar niet tegennatuurlijk.
Als voorbeeld van de monsters die wij creëren als we de ‘heilige’ woordvolgorde negeren, noemt Mu ‘draad en naald’ en ‘zout en peper’. Die eerste klinkt onnatuurlijk (zeker en vast), maar die tweede? Zelf zeg ik geloof ik ook ‘zout en peper’ (Of ‘peper en zout’? Als je er over gaat nadenken weet je ’t niet meer). Sterker, volgens Google zeggen de meeste Nederlanders het zo. 15.100 hits voor ‘zout en peper’, 12.800 voor ‘peper en zout.’
Zo zie je, de een z’n muziek is de ander z’n herrie.
‘Hier regeert de ijzeren logica van vallen en opstaan, wassen en strijken, zaaien en oogsten, leven en dood,’ schreef Mu, maar dat is het nu juist, die logica regeert soms wel en soms niet. In de voorbeelden die Mu noemt wel, je wast voor je strijkt en je valt voor je opstaat, maar is er een ‘logische’ volgorde voor zout en peper? Je zegt ‘loven en bieden’, maar zonder bieding valt er niets te loven, dus volgens de logica zou het andersom moeten zijn.
En hetzelfde geldt voor ‘normen en waarden’, want je kunt pas een norm stellen als je een waarde hebt. Wij houden van een beetje rust op straat (waarde) en dus drukken we niet voor het minste of geringste op de claxon (norm). Persoonlijke vrijheid is een groot goed (waarde), ontvoering is strafbaar (norm).
Wassen en watergolven, waarden en normen.
Als het je niet het gevoel geeft dat je een stuk of zeventien half afgemaakte woorden samenperst, zoals Mu, kun je dus beter ‘waarden en normen’ zeggen.
En wat betreft gecondoleerd: daar kom ik volgende keer op terug.
Reacties blijven welkom.