MIddelmatigheid
Geplaatst op januari 10, 2005 | Gearchiveerd onder Geen categorie | Reageer
Hoewel we voor een kinderfilm kwamen, zaten er vrijwel uitsluitend volwassenen in de zaal.
De kinderen staan waarschijnlijk nog in de foyer, op hun popcorn te wachten, dacht ik telkens als er weer een dertigjarig duo binnentrad, maar ze verschenen niet. Keken ze elders in de multiplex misschien naar hun eigen film? Iets volwasseners?
Na lezing van een aantal recensies begreep ik het beter: het oordeel van de critici varieert nogal, maar over één ding zijn ze het eens: ook voor kijkers ouder dan twaalf valt er plezier te beleven aan de nieuwste Disney-tekenfilm, The Incredibles. Sterker, volgens trendwatchers is het een typisch voorbeeld van hoe de animatiefilm sinds een aantal jaren steeds hoger op de leeftijdsladder klimt, zij het zonder zijn voeten van de onderste sport te halen, zich steeds langer makend, zoals alleen in tekenfilms kan. De vorige keer dat de filmindustrie dit probeerde, een jaar of dertig geleden, mislukte het. Films als Fritz The Cat en Yellow Submarine waren qua inhoud wel interessant voor een ouder publiek, maar visueel hadden ze weinig te bieden, zodat ze geen groot publiek bereikten en navolging uitbleef. Zoals de traditionele filmkritiek moeite heeft met ongewone bioscoopfilms als Fahrenheit 9/11 en SuperSize Me, non-fictie-werkstukken die je met een zuiver filmische beoordeling tekortdoet, zie je dat ook deze stretchoefening recensenten voor problemen stelt. Van alle besprekingen die ik las, was er niet één waarin zelfs maar geprobeerd werd de vele niveaus waarop The Incredibles zich laat bekijken te inventariseren. Het meest saillante aspect van de film, naar mijn idee althans, wordt in slechts één recensie aangestipt. De maker van The Incredibles, Brad Bird, is 48, vrijwel net zo oud als ik, en heeft drie kinderen. Net als ik heeft hij dus te maken met het moderne onderwijs, en wat mij, en hem, vermoed ik, aan het moderne onderwijs irriteert, is dat alles volledig is ingesteld op de ontmoediging van uitzonderlijkheid en de beloning van middelmatigheid. Als er zes finalisten zijn voor de voorleeswedstrijd, krijgt er één de eerste plaats en eindigen de overige vijf als ‘tweede’. Kinderen die tafels niet uit hun hoofd leren omdat ze het leuker vinden om per geval de berekening te maken, krijgen een lager cijfer. Het vergelijken en bespreken van rapportcijfers is verboden. Als je het karateplankje doormidden slaat, krijg je van de zelfverdedigingsjuf een pluim; als je faalt, pardon, dat woord gebruiken we niet meer, als het je (nog) niet lukt, krijg je een minstens zo grote pluim omdat je het in elk geval geprobéérd hebt. Er zijn dan misschien kinderen die beter kunnen leren dan anderen, zegt de meester, maar bedenk wel dat die later soms héél ongelukkig worden.
Dit denken is chapter and verse op de pedagogische academie, het staat centraal bij de na- en bijscholing en het ligt ten grondslag aan elke circulaire die in Zoetermeer op de bus gaat. Voor de gemiddelde Nederlandse onderwijsgevende is dit principe inmiddels zo vanzelfsprekend geworden dat hij simpelweg niet begrijpt waar je het over hebt als je het op een ouderavond ter discussie stelt. The Incredibles vertelt het verhaal van Mister Incredible, een megaheld van het type Superman. Zodra de gemeenschap door rampspoed wordt bedreigd, neemt hij zijn gedaante als Mr. Incredible aan, wendt het gevaar af en keert terug naar zijn anonieme burgerbestaan. Maar dan daagt een van een richel geredde zelfmoordenaar hem voor de rechter, vervolgens dient een stel treinpassagiers een schadeclaim tegen hem in omdat ze schrammen opliepen terwijl hij hun behoedde voor een crash, en zo komt steeds meer de klad in de superhelden-cultuur. Sterker, de regering legt ze aan banden, dwingt ze tot omscholing en onderwerpt ze aan een relocation programme. Met zijn vrouw, de voormalige Elastigirl, ook een superheldin, en twee kinderen, die uiteraard ook bovennatuurlijk begaafd zijn, slijt hij als Robbert Parr zijn dagen in anonimiteit, en alle vier doen ze hun uiterste best om niet uit te blinken. En gaan ze braaf naar de speciale feestelijke ceremonie op school om te vieren dat kinderen niet zijn blijven zitten. Arghh, kreunt vader Parr, they keep inventing new ways to celebrate mediocrity.
Dan komt de bevrijding: een deus ex machina in de vorm van een geheime organisatie roept Mr. Incredible terug in actieve dienst; hij bloeit op en als het nog slechts door middelmatige mensen bevolkte land opnieuw met een catastrofe wordt bedreigd, komen de Incredibles gezamenlijk als supergezin in actie en redden het van de ondergang. Twee oude mannetjes kijken tevreden toe hoe ze in hun strakke rode heldenpakjes langs het zwerk flitsen. ‘That’s old school!’ zegt de ene. ‘Yeah,’ zegt de andere, ‘there’s no school like the old school!‘
In Amerika wordt in kranten en nieuwsfora gediscussieerd over de politieke aspecten van deze film; ook het ridiculiseren van civiele schadeprocedures zoals van die geredde treinpassagiers wordt opgevat als een teken van steun voor de Tort-Reform-beweging, die een eind wil maken aan frivolous lawsuits en het misbruik van civielrechtelijke procedures. De Nederlandse filmpers wijst op de (evidente) overeenkomsten met de SpyKids-films, moppert wat over propaganda voor Het Gezin (terwijl die zo tongue in cheek gebracht wordt dat het eerder een parodie is) en ziet Bird’s belangrijkste boodschap ‘weg met die funeste middelmatigheid-ideologie’ volledig over het hoofd, hetgeen natuurlijk jammer is. Maatschappijkritiek uit de Disney-studio’s, wie had dat ooit gedacht?
Reacties
Laat een bericht achter