Vreugdevuur
Geplaatst op januari 24, 2005 | Gearchiveerd onder Geen categorie | Reageer
Een criticus noemde ‘Bonfire Of The Vanities’ van Tom Wolfe ooit ‘de steen van Rosetta voor de jaren tachtig.’ De steen van Rosetta werd in 1799 door Franse soldaten gevonden toen zij in de Egyptische Rosetta-vallei een fort bouwden.
Omdat op die steen één en dezelfde tekst in het Griek en Egyptisch staat, werd eindelijk mogelijk wat talloze oudheidkundigen al eeuwen vergeefs probeerden: het ontcijferen der hiëroglyfen. De steen van Rosetta was de sleutel tot de Egyptische oudheid, en op dezelfde manier, meende deze criticus, was Wolfe’s meesterwerk de sleutel tot een juist begrip van Amerika tijdens de jaren tachtig. Als je The Bonfire gelezen had, begreep je allerlei dingen ineens een heel stuk beter. Het was de tijd van de yuppies, van een aanhoudende beurshausse, van de geboorte een nieuwe en machtige industrie, de ICT, en de opkomst van nieuw type kapitalist, sneller, harder en genadelozer dan voorgaande edities. En rijker. De tijd van Gordon Gekko, de door Michael Douglas gespeelde protagonist van Wall Street, die leefde volgens een eenvoudig motto: Greed is good. Tegelijk was het de tijd van de emancipatie van het zwarte Amerikaanse volksdeel, van politieke correctheid en affirmative action en de niet zachtzinnige ontmoeting tussen die twee werelden is de kern van het verhaal. Een white anglo saxon protestant effectenmakelaar van Park Avenue verdwaalt, raakt verzeild in The Bronx, lijkt te worden overvallen, vlucht (door zijn auto in de achteruit te gooien) en overrijdt een van z’n vermeende belagers. Als blijkt dat de vermoedelijke dader een welgestelde stockbroker van Park Avenue is en het slachtoffer een ‘keurige’ zwarte jongen, staat New York in een mum van tijd op z’n kop. Zwarte activisten gewagen van klassenjustitie, een Officier van Justitie die burgemeester wil worden gooit zijn blanke prijsverdachte voor de camera’s, de tabloids storten zich erop, net als de lokale televisie natuurlijk, en de zaak groeit uit tot een enorme rel, waar iedereen met een politieke agenda zijn voordeel mee probeert te doen.
Wolfe overdrijft, zeiden sommige critici, maar een paar maanden na verschijning van het boek maakte dominee/activist Al Sharpton het in de Tawana Brawley-zaak nog heel wat bonter dan zijn fictieve evenknie in The Bonfire, niet veel langer daarna werd het toch al vrij sterke staaltje rogue trading van Sherman McCoy in The Bonfire ruimschoots overtroffen door de non-fictieve Nick Leeson, die eigenhandig een van de oudste handelsbanken ter wereld opblies, en nog weer eens tien jaar later, vorige week, in Amsterdam Oost, zette de gedupeerde van een straatroof zijn auto in de achteruit, reed een tasjesdief dood en ontketende een spektakel zoals Wolfe het in 1986 al uit zijn duim zoog. De dader als slachtoffer en het slachtoffer als dader, woedende omwonenden, onbekookte zaakwaarnemers, emotiegeile tv-zenders, uit de heup schietende bestuurders, opportunistische politici, en ook de hetzerige tabloid was van de partij, want zo kan de rol van de Telegraaf in deze affaire wel getypeerd worden.
Zouden ze aan de Basisweg met een oplagedaling worstelen, dat ze zo kwistig met chocoladeletters strooien de laatste tijd?
En zijn de ‘nette’ Telegraaf-lezers daar wel van gediend? Of zijn die eigenlijk helemaal niet zo netjes als wij denken? Is dat een mythe die aan dringend aan herziening toe is? Of zien we hier de contouren van de nieuwe steenpuist die zich op het zitvlak van de politiek aan het vormen is? De ene pukkel is de andere niet, dat weet iedereen die wel eens voor de spiegel gestaan heeft. De een ontsteekt, de ander niet, de een barst open en verdwijnt, de ander produceert niets maar blijft eindeloos zitten, een derde andere vreet zich naar binnen en zorgt voor louter narigheid. Met onderhuidse onlustgevoelens gaat het misschien wel net zo. Wordt het een Janmaat, een Bolkestein, een Pimmetje of een Wilders? Als de koppen van de Telegraaf en de uitspraken van Wilders in de zaak Ali El B. een voorteken zijn van de vorm die het abces deze keer gaat aannemen, staat ons de komende tijd nog heel wat aan destructieve, populistische narigheid te wachten. Het ging net goed vorige week, een escalatie bleef uit, maar je houdt je hart vast. Straks wordt Germaine C. vrijgesproken en slaat de vlam alsnog in de pan. Of de rechtbank geeft haar toch maar straf, uit angst voor onlusten bijvoorbeeld, de Telegraaf haalt de chocoladeletters weer tevoorschijn en de Geert-side pikt het niet langer. Daar zit een spijtig verschil met de plot van Bonfire of the Vanities: voor de rijke effectenmakelaar McCoy kwam niemand op, de blanke elite hield angstig zijn adem in en hoopte op het beste, terwijl Germaine C. waarschijnlijk wel op enige adhesie uit de heffe des volks kan rekenen, ook al is ze Surinaams.
In de laatste politieke barometer van Nova, afgelopen vrijdagavond, is Wilders gezakt naar 5 zetels, maar was de affaire in Amsterdam Oost daar al in meegenomen? Als hij naar aanleiding van die kwestie toch weer opveert, dan weten we waar Geert de komende tijd de mosterd gaat halen.
Reacties
Laat een bericht achter