VPROWNED
Geplaatst op september 16, 2010 | Gearchiveerd onder Geen categorie | 7 Reacties
NRC Next, 16 september 2010
Geert Wilders mag graag beweren dat de ‘elite de weg kwijt is.’ Zo’n generalisatie valt te bewijzen noch te ontkenen, maar door de elite van de journalistiek werd hij zondag op zijn wenken bediend.
De journalistiek is in crisis, zegt men, en dat is pijnlijk voor de patiënt, maar het kan ook pijnlijk zijn voor zijn omgeving. In de jaren tachtig speelde in Nederland even een discussie over de ethiek van het journalistieke reisverhaal, een genre dat toen ineens populair werd. Wat die ondernemende schrijvers daar in die verre oorden allemaal precies hoorden en zagen was moeilijk te controleren, maar een enkele keer werd bekend dat zij soms nogal creatief met de feiten omsprongen. Wat lazen wij nu eigenlijk, non-fictie, fictie, faction? De auteurs zaten er niet mee: journalistiek zonder tucht, belletrie mét attentiewaarde: een gouden combinatie!
De laatste jaren is het de ‘documentaire’ die zich in een grote populariteit kan verheugen, en bij een productie als Wilders, the Movie, afgelopen zondag uitgezonden door de VPRO, zie je hetzelfde: journalistieke ethiek, hoezo? We zijn hier een docu aan het maken, weetje? Wat zeg ik, een movie!
Een van de personages is een ietwat labiele Wilders-adept, die in de zorg werkt. Wij volgen hem als hij ‘savonds een bejaarde boer in bed gaat helpen. De oude man is verward, dement wellicht, herkent zijn verzorger niet, scheldt hem uit, verzet zich, terwijl de verzorger stoïcijns zijn werk afmaakt. Een aangrijpende scene, maar waarom moeten wij dit zien? Is de zorgkracht een bruut? Of juist een slachtoffer van het systeem? En is het wel kies deze halfnaakte, verwarde boer zo in beeld te brengen? Allemaal vragen die de makers zich blijkbaar niet stelden, ze hadden een pakkende scene, en daar gaat het maar om.
De trailer die in omloop werd gebracht is een ander voorbeeld: een anonieme bron meent Wilders in compromitterende omstandigheden te hebben gezien. Pure hearsay van het soort dat in Haagse en Amsterdamse cafés per strekkende meter verkrijgbaar is, maar door echte journalisten nooit gepubliceerd wordt. Overigens zag ook een keurige Groen Links-politicoloog als Meindert Fennema er geen been in om de oplage van zijn Wilders-biografie met dit soort gossip te pimpen. Kennelijk gelden voor Wilders speciale ethische maatstaven.
De omstreden scene werd alsnog geknipt, maar de mevrouw die ooit in één alinea de woorden ‘Wilders’, ‘Israël’ en ‘training’ hoorde en haar overspannen fantasie de rest liet doen, haalde de montage dan weer wél, zodat we met de maker naar Israël moeten (het onvermijdelijke shot uit de rijdende taxi – oef!) om te vernemen dat Wilders toch géén mol van de Mossad is. De hele kwestie buiten beschouwing laten was geen optie, daar was hij te pikant voor, en de insinuerende werking richting het onderwerp is ook mooi meegenomen.
De maker van Wilders The Movie is zelf voortdurend in beeld, dat is in de mode (kostuumaanwijzing: scrufffy – jeans, sneakers, en behangen met funky filmapparatuur, géén pak of overjas), maar wat zijn aanwezigheid noodzakelijk maakt, wordt op geen enkel moment duidelijk, behalve dan als vehikel van een ego. De maker wil in beeld en opdat zoveel mogelijk mensen hem (& zijn zonnebrildiadeem) zullen zien, moet er flink wat springstof in de mix. De redactiechef van Powned had het kunnen bedenken.
Ook het geestelijk eigendom is bij het maken van een movie natuurlijk een sta-in-de-weg. Mijn kennissenkring telt diverse non-fictie auteurs die mochten ondervinden hoe cineasten hun werk zonder enige bronvermelding plagieerden, en sinds zondag weet ik hoe het voelt. De passage over Wilders’ voorliefde voor klassiek, oud-Hollands idioom (‘geen knip voor de neus’, de ‘rambam’, etc.) is nagenoeg letterlijk overgenomen uit mijn boek over Wilders’ taalgebruik, inclusief beeldspraak (het Land van Ooit, Swiebertje) en citaten. Bron? Nada. Credit? Nop. (Terwijl ik toch de nodige tijd en kennis vrijmaakte voor de ‘researcher’ van het project.)
Geert Wilders mag graag beweren dat de ‘elite de weg kwijt is.’ Zo’n generalisatie valt te bewijzen noch te ontkenen, maar de VPRO heeft hem met Wilders The Movie op zijn wenken bediend.
Reacties
7 Reacties to “VPROWNED”
Laat een bericht achter
“ietwat labiele Wilders-adept, die in de zorg werkt. Wij volgen hem als hij ‘s avonds een bejaarde boer in bed gaat helpen”
Maar was dat wel een boer? Het leek me toch eerder een oude seniele naar het platteland gevluchte journalist!
U wilt toch werkelijk niet met droge ogen beweren dat het hier om een journalistieke elite ging?
Journalistiek? Op TV? Elite?
Kidding!
Ik denk, met droge ogen, dat we zowel de producent, Van Huystee Films, als de omroep, de VPRO, wel tot de journalistieke elite mogen rekenen, ja. De maker is een ander verhaal.
Met dank aan Jan Kuitenbrouwer
De makers van Wilders, the movie hebben van ethiek in de journalistiek nooit gehoord, aldus Jan Kuitenbrouwer (NRC Next, 16 september 2010). Een stevige conclusie, waarmee de pogingen van Joost van der Valk om vat te krijgen op Wilders als fenomeen in een wereld van controversen en extremen, kwistig worden overgoten met azijn.
Kuitenbrouwer is ontstemd, da’s duidelijk. Waarschijnlijk niet eens zozeer vanwege de journalistieke keuzes van de maker, immers allemaal gebaseerd op gedocumenteerde informatie, zoals hij in de film laat zien. Vermoedelijk ook niet echt om de persoonlijke aanpak, waarvoor Van der Valk door Kuitenbrouwer wordt weggezet als een egotripper in ’scruffy jeans, sneakers en behangen met funky filmapparatuur’, die in beeld wil ‘opdat zoveel mogelijk mensen hem (en zijn zonnebrildiadeem) zullen zien’. En toch ook heus niet als gevolg van de gewraakte scene in een trailer, waarin wel de producent maar noch de maker noch de VPRO de hand heeft gehad – het was namelijk al bekend dat de anonieme roddel over Wilders’ vermeende omgang met een heroïnehoer de film niet had gehaald; kundig stukjesschrijver Kuitenbrouwer noemt het toch graag allemaal even, omdat het zo lekker werkt in de opbouw naar het punt dat hij, terecht, wil maken. En dat is ‘de passage over Wilders’ voorliefde voor klassiek, oud-Hollands idioom’ waarbij door de maker is nagelaten te verwijzen naar Kuitenbrouwers boek over Wilders’ taalgebruik, waaruit hij sprekende voorbeelden inclusief beeldspraak (het Land van Ooit, Swiebertje) putte. Kuitenbrouwer had in Wilders, the movie hiervoor dan ook de credits moeten krijgen die hij verdient. Ere wie ere toekomt. Bij deze.
Karen de Bok en Frank Wiering
hoofdredactie televisie VPRO
Een beetje flauw van u is dat wanneer we de moeite nemen een reactie te geven op uw stukje, u vervolgens weigert om die te plaatsen. U nodigt mensen uit om te reageren, maar op het moment dat u zich er niet in kan vinden, verschuilt u zich achter moderatie? Ondertussen kunt zelf al wel nieuwe stukken publiceren. U heeft de weg in online communiceren nog niet helemaal gevonden?
Dit begrijp ik niet. De reactie van de Bok en Wiering is vanzelfspekend gewoon opgenomen, net als deze. Ik ‘verschuil mij nooit achter moderatie’ – behalve spam wordt alles opgenomen.
Wat een goede reactie van hoofdredactie van VPRO in NRC Next van paar dagen gelededen. Wellicht zinvol deze ook op uw ego blog te plaatsen? Wat een zelfingenomen pedanterie, heer Kuitenbrouwer. Zelfde verhaal dat u in NRC Next plaatste hoorde ik kort daarvoor op Radio 1 uit uw mond. Dat was nog erger…