De klapschaats van de politiek
Geplaatst op augustus 1, 2011 | Gearchiveerd onder The Semidaily Kuitenbrouwser | 32 Reacties
Het TV-programma ‘Hollandse Zaken’ belde. Of ik mee wilde doen aan een uitzending over ‘de toon van het debat’. En wat ik dan ongeveer zou gaan zeggen. Gasten moeten bij dit soort ‘debatprogramma’s’ altijd van tevoren hun standpunt inleveren en dan maakt de redactie er een prettig geheel van.
De aanleiding was natuurlijk de aanslag van Anders Breivik, die een extreem-conservatieve islamhater bleek te zijn en een bewonderaar van Geert Wilders. Was Wilders schuldig, medeplichtig en/of verantwoordelijk voor deze gruweldaad?
De eerste denkfout die daarbij gemaakt wordt is dat als bij een serieverkrachter op zolder een dagboek wordt gevonden vol Frans Bauer-citaten over de liefde, we Frans Bauer moeilijk verantwoordelijk kunnen houden voor al die misdrijven. Ja, maar Wilders zou Breivik ‘geïnspireerd’ kunnen hebben. Tja. Moet er, om van ‘inspiratie’ de stap naar ‘verantwoordelijkheid’ te maken, niet op z’n minst enige overeenkomst zijn tussen daad en inspirator? Als iemand roept ‘Wij moeten iets doen! Het is vijf voor twaalf!’, is hij dan verantwoordelijk als die woorden iemand’ inspireren’ tot het opblazen van een regeringsgebouw? Is Marx verantwoordelijk voor Che Guevara?
‘Meneer Van Dam, u heeft de Burubudur nagebouwd uit lolliestokjes. Wie heeft u eigenlijk geïnspireerd?’
‘Adolf Hitler! Die gaf ook niet op!’
Blijkbaar was er een sterke behoefte het weer eens over de ‘toon van het debat’ te hebben, en dit moest als aanleiding dienen. In deze krant was het onder andere Bas Heijne die de Noorse tragedie aangreep om Wilders te dwingen zich uit te spreken over, ja, over wat eigenlijk? Heijne koos voor deze onnavolgbare formulering: ‘Hoe [Wilders] zijn strijd tegen de ondergang van Europa precies vorm wil geven, en wat hij als uitkomst voor ogen heeft – en vooral wat er volgens hem met de moslims in Europa moet gebeuren die weigeren hun geloof op te geven.’ Pardon? Hoe Wilders ‘zijn strijd vormgeeft’ kunnen we nu zes jaar van dichtbij zien. En die ‘uitkomst’ heeft hij ook al talloze keren geschetst: een Nederland zonder islam!
Wat wil Heijne, een schriftelijke toezegging dat onverbeterlijke moslims in Wilders’ Europa ongesubsidieerd door mogen geloven? Wilders heeft al zes jaar toegang tot ‘s lands vergaderzaal, en nu moet hij terug naar de ingang om nóg meer papieren laten zien? Mag ik dan van Job Cohen, Emile Roemer, Jolanda Sap, Mark Rutte, Maxime Verhagen en Alexander Pechtold ook een gedetailleerde blauwdruk van hun ideale Nederland zien?
‘Dat Wilders’ verhaal radicalen aantrekt, die zijn oproep tot “vechten” niet opvatten als een uitnodiging tot deelname aan een moeizaam democratisch proces, kan geen verbazing wekken,’ schrijft Heijne, alsof ‘niet deelnemen aan het democratische proces’ al bijna zo verdacht is als het bestellen van vier ton kunstmest.
Zoals George Lakoff en Mark Johnson in hun indrukwekkende Metaphors We Live By (1980) laten zien wortelt het idioom van het debat in vrijwel alle talen ter wereld in de metafoor van oorlog en strijd. Bijna alle taal is beeldspraak, ontdekten zij. Je zit niet ‘in’ een vergadering, je praat niet ‘over’ het weer, dat is allemaal beeldspraak (vergadering als doos, weer als plaats). Het is haast onmogelijk om over affectie te praten zonder het met temperatuur te vergelijken (een warm versus een kil persoon, bijvoorbeeld) en zo geldt voor ‘discussie’ en ‘verschil van mening’ dat daar, in vrijwel alle talen ter wereld, over wordt gesproken in termen van oorlog en strijd. ‘Winnen’, ‘scoren’, ‘verslaan’, ‘verliezen’, ‘nederlaag’, ‘strategie’, ‘lanceren’, ‘arena’, et cetera. ‘Campagne’ betekent van oorsprong slagveld. En ineens, na al die eeuwen, schrikken Nederlandse intellectuelen zich een hoedje als ze op de opiniepagina het woord ‘strijd’ of ‘gevecht’ tegenkomen. Oei, zou dat een bommenlegger zijn? Of meer een spree-shooter? De Godwin-discussie: verwijzen naar de Tweede Wereldoorlog mag ook niet meer. Alsof ‘vergelijken’ synoniem is met ‘gelijk stellen aan.’
Dezelfde koudwatervrees zie je bij het begrip ‘haat’. In een onbewaakt ogenblik is ooit in de Nederlandse wet vastgelegd dat ‘haatzaaien’ strafbaar is. Maar ‘haat’ is een veel te ruim en subjectief begrip voor in een wet. Haat is een metafoor. De een háát negers en de ander háát cacao op zijn cappuccino. Haat is een eindproduct, je maakt het zelf, het zaad kan van alles geweest zijn. ‘De basis van politieke vriendschappen wordt meestal gevormd door een gemeenschappelijke haat’, zei Alexis de Toqueville. De een haat kapitalisten, de ander socialisten. Het strafbaar stellen van ‘haatzaaien’ is het per decreet opleggen van sociale vrede en een beperking van de politieke vrijheid. Of zoals de politicoloog Meindert Fennema het formuleerde: haat zaaien is de kern van het politieke bedrijf.
Het zal menigeen kras in de oren klinken, maar dat zegt meer over de regressie van de Nederlandse politieke cultuur dan over Fennema’s stelling.
Vraag een Nederlandse politicus naar een definitie van ‘politiek’ en de kans is aanzienlijk dat je een definitie van ‘beleid’ krijgt. Maar beleid verhoudt zich tot politiek als de machinekamer van een schip tot de brug. Op de brug van de Nederlandse politiek is het akelig stil, vrijwel alle politici zitten in de machinekamer. Ze willen ‘aan de knoppen zitten’ zoals het dan heet. Zo’n politicus praat op een gegeven moment niet meer over de oplossing van het problemen, maar over het probleem van de oplossing. Over het ‘integratieprobleem’ bijvoorbeeld, terwijl ‘integratie’ de oplossing was. Of ze hebben het over ‘regelgeving’, als ze ‘regels’ bedoelen. Vanwaar toch dat –geving? Ik vraag bij de bakker toch ook niet om broodgeving? Als burger heb ik te maken met regels, die –geving interesseert me niet. Maar politici wel, want die –geving is hun dagelijks werk. Politici die van ‘regelgeving’ spreken hebben het niet over mij, maar over zichzelf. Een probaat middel om de kiezer weg te jagen.
Mijn persoonlijke aha-moment, wat dit betreft, was tijdens de verkiezingscampagne van 2002, bij een debat tussen Pim Fortuyn en Ad Melkert, over de zorg. Melkert had het telkens over ‘de werkenden in de zorgsector’, Fortuyn sprak gewoon van ‘verpleegsters’. Politiek incorrect, maar wel zo raak. Kairos, heet dat in de retorica. Uit het Grieks: de weg van de pijl naar het doel. Framing is in zekere zin ook een kwestie van kairos. Weten hoe je mensen kunt raken. Dat is wat Fortuyn’s furore zichtbaar maakte: dat veel Nederlandse politici vervreemd zijn van hun eigen metier. Maar hun verworden vakopvatting is stilaan wel de norm geworden.
Kijken wij naar de volgende zin: ‘Zijn uitlatingen dragen het kenmerk anderen van zijn ideeën te overtuigen en hen op basis daarvan tot actie te bewegen.’
Waar komt dit citaat vandaan? Overtuigen, tot actie bewegen – het Handboek voor de Beginnende Politicus? Zoiets, zou je zeggen. Maar het ís de zinsnede waarmee het Amsterdamse Hof beargumenteerde waarom Wilders vervolgd diende te worden wegens ‘haatzaaien’. (Letterlijk: ‘De opbouw in Wilders’ uitlatingen en het repeterende patroon dragen het kenmerk anderen, politici of burgers, van zijn ideeën te overtuigen en hen op basis daarvan tot actie te bewegen.’) Wilders werd door het Amsterdamse Hof aangeklaagd omdat hij politiek bedreef! Ook bij het Amsterdamse Hof zijn ze blijkbaar vergeten wat politiek ook alweer was. De andere tien politieke partijen in de Tweede Kamer zijn niet schuldig aan haatzaaien, want die proberen gelukkig nooit ‘anderen van hun ideeën te overtuigen en tot actie te bewegen.’ Brrrrraaf zo.
‘Men doet het voorkomen alsof haat en liefde elkaars tegendeel zijn,’ dichtte Jan Greshoff, ‘maar tegenover beide staat onverschilligheid.’ Dat is de onverschilligheid die het Amsterdamse Hof de politiek hier tussen de regels door ten voorbeeld stelt
Zo rijst dus de vraag wie hier eigenlijk de boosdoener is: Wilders die politiek bedrijft, of een verwarde elite die dat ‘haatzaaien’ noemt?
Een elite, overigens, die nog niet zo lang geleden heel goed wist wat politiek was, en het spel met verve speelde. In de jaren zestig, zeventig en tachtig was in de politieke arena heel wat meer te beleven dan vandaag. Den Uyl, Van Mierlo, Wiegel, ja zelfs Lubbers en Van Agt waren meeslepende, visionaire redenaars, vergeleken met hun huidige collega’s. Ook aan verbaal geweld was geen gebrek. Met name links ging geregeld verder dan wat Wilders zich nu permitteert. W.F Hermans hoefde maar één lezing in Zuid Afrika te geven om voor de rest van zijn leven uit Amsterdam te worden verbannen. (Was getekend: Ed van Thijn, die nu dan ook weer vrolijk meelift op de Breivik-bandwagon.) Wouter Buikhuisen, J.A.A Van Doorn, de politiek correcte inquisitie joeg ze met pek en veren de stad uit, vanwege vermeend ‘foute’ opvattingen. Eén verkeerd woord en je was een nazi, fascist of racist.Volkskrant-columniste Anet Bleich schreef in 1984 (toen er volgens haar ‘een golf van racisme’ door Nederland spoelde), dat een ‘klacht over een door allochtonen vervuild trappenhuis en de gaskamer de twee uitersten van één racistisch universum zijn’. Je gaat op pantoffels de trap af en je komt in SS-laarzen beneden, zeg maar. Dat is nog eens pittig debatteren! Strafpleiter Spong (die vorige week beweerde dat Wilders het ‘Noorse bloed op de lippen heeft’) trad op namens de actiegroep RAT, die kippenfarms in brand stak, en noemde de bio-industrie ‘het Auschwitz der dieren.’ Welja! (Gerard Spong, voor al uw debatverruwing.) Wie de RAT-acties een aantasting van de rechtsorde noemde werd uitgelachen. ‘Uw rechtstaat is de onze niet!’ scandeerden toekomstige PvdA- en Groen Links-wethouders. Dat zou Wilders eens moeten doen.
Maar de politiek heeft zichzelf uitgehold. Political exhaustion, noemt Frank Furedi het, politieke uitputting. Varen maakte plaats voor schipperen. Halverwege de jaren negentig schudde de PvdA zijn laatste ‘ideologische veren’ af en vluchtte in een coalitie met de VDD. Hehe, lekker, even geen ideologie meer. Even gewoon zakendoen. Het Akkoord Van Wassenaar. Polderen. De ‘Derde Weg’ (die doodliep). Ook de vakbeweging heeft er last van, zie de strijd om het nieuwe pensioenstelsel. Ook in FNV-kantoren klinkt nerveus gekuch als iemand de woorden ‘actie’, ‘strijd’, ‘gevecht’, of ‘confrontatie’ uitspreekt. Oh jee, polarisatie. En na een jaar onderhandelen met Bernard Wientjes komt Agnes Jongerius naar buiten met woorden als ‘efficiencyslag’ in haar vocabulaire.
Na Bolkestein raakte ook de VVD zijn kompas kwijt en begon incoherent, opportunistisch te communiceren, vooral onder closet-liberal Dijkstal. En wie weet waar het CDA tegenwoordig voor staat, mag het zeggen. Het dieptepunt was de nerveuze wethouder Van Geel, die niet eens wist wat debatteren wás en het spreekgestoelte van de Tweede Kamer als onderhandelingsplatform leek op te vatten. De poging die Maxime Verhagen onlangs deed tot een ‘bergrede’ – een oud CDA-gebruik – was haast te gênant voor woorden; even bangelijk als banaal.
Zo ontstaat een taalcultuur waarin wezenlijke tegenstellingen worden gemaskeerd door een mistbank van eufemistische newspeak, gericht op ‘beeldvorming’. De gevestigde partijen zijn in de rui en terwijl de partijkantoren wordem afgezocht naar dat beruchte ‘Nieuwe Verhaal’, steelt de concurrentie de show met een keiharde, glasheldere taal, die soms nog om te lachen is ook.
Dat is zo’n beetje wat ik tegen die redacteur van Hollandse Zaken zei, op de vraag hoe ik tegen die toon-van-het-debat-discussie aankeek. Tja…’ zei hij, ‘ik eh, ik bel u zo terug.’ Het duurde vrij lang. En? Uitnodiging ingetrokken! Zoals zaterdagavond bleek was men vooral op zoek naar gasten die ‘moeite hebben’ met ‘de toon van het debat.’ Plus een boze witte blogger die een standje kreeg. Gaap!
Maar er is geen weg meer terug. Die reductie van het publieke debat tot gewetenstheater, tot een wedloop in gratis deugdzaamheid en het non-grata verklaren van andersdenkenden, is nu juist de cultuur waar we het hedendaagse populisme aan te danken hebben! Gewone mensen wier wensen en klachten werden afgeserveerd als ‘onderbuikgevoelens’, intellectuelen die ‘ja maar’ zeiden en uit het clubhuis gezet werden. Dat taboe op een open en vrijmoedig debat, die frustratie, dat was de drijfveer van Fortuyn, van Wilders, en wie weet ook van zijn Noorse bewonderaar Anders Breivik. In die zin zou je ook links ‘verantwoordelijk’ kunnen stellen voor Breivik’s actie. Maar een terugkeer naar het pre-Pim-tijdperk zou de slechtst denkbare reactie zijn. Echte politiek, dáár is behoefte aan.
Toen Nederland de klapschaats had uitgevonden, probeerden andere schaatslanden dat ding aanvankelijk verboden te krijgen, omdat ze ineens geen wedstrijden meer wonnen. Gelukkig had de internationale schaatsbond de enig juiste reactie: get with the program. Wilders retorica is de klapschaats van de politiek. Er moet geen meel in de mond van Geert Wilders, er moet meel uit de mond van de anderen.
Reacties
32 Reacties to “De klapschaats van de politiek”
Laat een bericht achter
Hulde, taal analyseren en de spreker ontleden.
Inhoudelijk sterk.
Bedankt.
De auteur draait in een heel lang betoog om de hete brij heen, namelijk de inhoudelijkheid van het betoog van Wilders. Die is regelmatig doorspekt met letterlijke oproepen tot geweld, zoals het schieten op relschoppers. Dat is geen haatzaaien meer maar aanzetten tot geweld. En die geweldsspiraal waar Wilders betoog is van doorspekt en waar Breivik zich ook van bediend, is de angel die uit het debat moet worden gehaald.
net zo min het acceptabel is dat mensen elkaar met de dood bedreigen, is het niet acceptabel dat men oproept tot het gebruik van geweld.
Dat is de toon waar het omgaat en niet of Wilders kopvodden roept.
Ik mis in dit betoog de verantwoordelijkheid van uitspraken van politici. Het konstant blijven roepen, zonder enige onderbouwing. Een karikatuur maken. Een moedwillige kwetsende opmerking maken en dan de discussie uit de weg gaan heeft m.i. niets met het bedrijven van politiek of democratie. Wilders is niet verantwoordelijk voor de daden van een Noorse zonderling, maar daar deze man blijkbaar is gevoed of in Wilders retoriek een voedingsbodem, danwel een rechtvaardiging van z’n daden geeft aan dat het nu het moment is om Wilders te verzoeken, zelfs te verplichten nu eindelijk eens zich te verantwoorden.
Goed gebruld leeuw! En politiek IS strijd, belangenstrijd die – zoals de Bourgondische hertogen Nederlanders ooit hardhandig inpeperden – via overleg gevoerd moet worden. Al dat geweld, al dat bloed: het leverde alleen maar troep op. Ook economische troep trouwens.
Het gremium ervoor bestaat nog steeds: Staten-Generaal.
Raar dat de meeste ‘geachte afgevaardigden’ daarin, evenals die (vele) ‘risicomijdende’ luitjes van de Hilversumse staatsomroep anno-nu het kernelement ‘belangenstrijd’ onder te tafel willen vegen zoals uw essay klip en klaar duidelijk maakt.
Vraag voor de meesten: wie en wat vertegenwoordigen die Binnenhofgangers nou echt?
meliggggggggggggggggg
Prachtig column. Midden in de roos van onze democratie, tenminste die uit een boekje. Dit zou ik heel graag terug zien en horen in de Tweede Kamer.
“Wie de RAT-acties een aantasting van de rechtsorde noemde werd uitgelachen. ‘Uw rechtstaat is de onze niet!’ scandeerden toekomstige PvdA- en Groen Links-wethouders. Dat zou Wilders eens moeten doen.”
Een ware mokerslag.
Een inhoudelijk erg sterk stuk dat de kern van het probleem heeft weten te ontleden en de verregaande hypocrisie van de betrokkenen haarfijn heeft kunnen duiden.
Verhelderend en bovenal, schokkerend. Anders Breivik lijkt de radicale vleugels van de linkerzijde een bloederige spiegel te hebben voorgehouden met zijn gruweldaad. Kennelijk schrikt men flink van hoe lelijk die weerspiegeling wel blijkt te zijn, en kiest men bijgevolg voor de vlucht vooruit.
Zelfverklaarde revolutionairen die een open oorlog verklaren aan anderen in naam van ideologische hersenspinsels zijn kennelijk heel wat minder romantisch wanneer de kogels en de bommen plots op jezelf gericht blijken te zijn.
Mooi artikel. Fijn dat taal wordt ontleedt.
j. eldert, dat schieten op relschoppers (knieschijven) door het leger werd geopperd omdat de politie zei ‘wij kunnen niets tegen ze doen’. Er zijn vast andere opties, maar deze moest natuurlijk wel bekeken worden. Eigenrichting is ook een optie, maar ook ongewenst.
En B. van Wier, een deel van de onderbouwing om te blijven waarschuwen in politieke bewoordingen (zie artikel) vindt u, als uw leestijd wilt investeren en meedoen met de inhoudelijke discussie, hier: http://www.andrewbostom.org/
Meneer K., prachtig, prachtig! Dit had ik graag zelf geschreven willen hebben! De beeldspraak over de lege brug en de volle machinekamer, de politiek als ‘gewetenstheater’, het meel in de monden… en hoe vind je die gevoelige vergelijking met het optreden van dezelfde personen in de jaren 70, 80… Ik voel dat dit stuk een kentering inluidt in wat we in Nederland wenselijk, bewonderenswaardig openbaar optreden vinden. Dat gaat eindelijk weer eens wat beter worden. Wat een genoegen om dit te lezen…! Meer dan leuk! Goed voor de NRC-lezers! Groet, Piet-Hein
Goed geschreven stuk met veel interesse gelezen. Wat een verademing vergeleken met al die politiek correcte “BS” die we dagelijks voor onze kiezen krijgen. Mijn dank.
[…] taboe op een open en vrijmoedig debat is wat Wilders frustreert volgens Jan Kuitenbrouwer. Ik vind het knap dat Kuitenbrouwer dat weet, want verder dan oneliners als ‘linksigen kunnen […]
Wilders wordt niet over de hekel gehaald om de moorden gepleegd door Breivik. Wilders wordt over de hekel gehaald over de uitspraken die hij heeft gedaan. Het is heel leerzaam om te googlen op Wilders en oorlog, Wilders en deportatie en Wilders en knieschot.
Het is opmerkelijk dat een taaldeskundige problemen heeft met dat onderscheid.
Tering, wat een goede column! Spijker, kop! Hulde!
Citaat uit de column:
‘Uw rechtstaat is de onze niet!’ scandeerden toekomstige PvdA- en Groen Links-wethouders. Dat zou Wilders eens moeten doen.
Citaat uit het manuscript waarin Breivik zijn daad probeert te rechtvaardigen:
According to him there are “two nations.” The cabinet’s nation is that of “climate hysterics and uncontrollable Islamisation.” The other nation, “my nation,” Geert Wilders said, “is that of the people who have to foot the bill and are being robbed and threatened by Islamic street terrorists.”
En die uitspraak stamt uit 2008, en werd gedaan in de Tweede Kamer.
Het is niet zozeer bezwaarlijk dat u de analogie met het ‘links’ van de jaren zeventig en daarna memoreerd. Maar dat u vergeten lijkt te zijn wat dat ons aan geweld heeft opgeleverd. Moet ik daarin een revanchistische rechtvaardiging zien?
Goed stuk meneer Kuitenbrouwer.
Als hij wat korter was kon deze zo op een tegeltje:
“Die reductie van het publieke debat tot gewetenstheater, tot een wedloop in gratis deugdzaamheid en het non-grata verklaren van andersdenkenden, is nu juist de cultuur waar we het hedendaagse populisme aan te danken hebben! ”
Maar misschien dat we het nieuwe woord ‘gewetenstheater’ wel in de vanDale kunnen krijgen.
Poging tot tegeltjes formaat:
“Politiek gewetenstheater: gratis deugdzaamheid en demoniseren. Dáár hebben we het populisme aan te danken! ”
Wellicht komt het wel dat primaire, materiële belangenbehartiging in het parlement voor groepen sinds de doorbraak van de welvaartsstaat ‘niet meer nodig is’. En dat de daarbij behorende felheid in het parlementaire debat dus ook ‘niet meer nodig is’.
Dan komen als bij reflex generaties parlementariërs naar voren die de taal van de confrontatie sowieso al niet meer spreken laat staan verstaan of dulden. Jan Kuitenbrouwers sneer. En terecht.
Totdat Wilders deze consensus begin te doorbreken, op basis van ‘foute’ symbolen – de Islam, de Linkse Kerk etc. – waarbij hij voor ruim 1,5 miljoen Henken en Ingrids met hun kleine en kleiner wordende portemonnees zonder echt effectieve plannen in het krijt is getreden.
Zeker ook vanuit persoonlijke motieven die in Wilders’ biografie met veel scherven besloten ligt.
Wie Wilders en zijn PVV wil bestrijden – militair woord! – zal daarin pas slagen door op de oorzaken te focussen van de enorme electorale steun die hij heeft. Om te beginnen door metterdaad op te komen voor kleine en steeds kleiner wordende portemonnees van (verarmde) middengroepers, die niet zelden de weg naar de Voedselbank gevonden hebben, noodgedwongen.
Dan pas hebben strijdvaardige woorden in en buiten de parlementaire arena tegen Wilders’ politiek-inhoudelijke warhoofdigheid kans op succes
.
Tot dan hebben Henk en Ingrid, Mohamed en Jan, Annelies en Kim geen alternatief.
Die reductie van het publieke debat tot gewetenstheater, tot een wedloop in gratis deugdzaamheid en het non-grata verklaren van andersdenkenden, is nu juist de cultuur waar we het hedendaagse populisme aan te danken hebben!
Kwam bijna klaar toen ik die zin las 😀
Straks gaan mensen denken dat hij is vrijgesproken omdat hij de waarheid zou spreken. Wel triest om als parlementari?r je aanhang te moeten overtuigen door te liegen, maar kennelijk heeft hij daar geen probleemn mee.
Dit opiniestuk gedownload en geprint.
Krijgt een ereplek op mijn muur.
In jaren niet zoiets treffends gelezen.
Chapeau.
Met de meeste hoogachting, gemeend!
F.D.
Uit-ste-kende analyse!
Ik hoop dat de pvda of groen links u gaan inhuren om als sparringpartner hun ideeen en politici te confronteren.
> Alsof ‘vergelijken’ synoniem is met ‘gelijk stellen aan.’
Inderdaad. Het woord heeft meer dan één betekenis en die worden vaak verward.
Ik noemde dat hier:
http://rudhar.com/politics/2110503b.htm#noot3
n.a.v.
http://rudhar.com/politics/2110503a.htm#RefNoot3
waar iemand zou kunnen denken dat ik ex-koningin Juliana (of all people) zou hebben vergeleken met Osama Bin Laden.
Was ook zo, maar anders.
> over de oplossing van het problemen
Tikfoutje, het probleem of de problemen.
(Please delete comment after use, if any)
“Politici die van ‘regelgeving’ spreken hebben het niet over mij, maar over zichzelf. Een probaat middel om de kiezer weg te jagen.”
Deze mag wel op een tegeltje, vind ik.
Het hele stuk vind ik dan weer wat warrig en weinig concreet.
[…] zegt Hassnae Bouazza bij FrontaalNaakt. Aanleiding is een column van Jan Kuitenbrouwer, ‘De klapschaats van de politiek’, die critici van Wilders de les leest. Volgens Kuitenbrouwer […]
Metafoor is een te vaak gebruikte term, sleets aan het worden.
Ten eerste: meestal bedoelt men een simile, een veel minder krachtige beeldspraak (“ik voel me als een vis in het water”) – waarbij je de oorspronkelijke betekenis gewoon uitspreekt (“ik voel me”).
Ten tweede bedoelt men vaak “overeenkomstig, maar andere grootheden”. (“Deze rotdag is een metafoor voor mijn leven” – “tekenend” of “kenmerkend” is dan correct.
Ten derde wordt het begrip vaak verward met uitdrukkingen en gezegden. “In iemands vaarwater zitten” was wellicht ooit een metafoor, maar nu is het een manier om uit te drukken hoe iemand zich gedraagt.
Tot slot je verbijsterende conclusie die je verbindt aan het werk van Lakoff.
Wat je beschrijft zijn niet de metaforen die Lakoff de titel van zijn boek heeft doen geven, maar de analogieën in het dagelijks taalgebruik waar Lakoff zijn betoog mee begint. Ik zal eerst een korte samenvatting geven.
Lakoff zegt eerst dat er veel analogieën zijn die dagelijks worden gebruikt die consequent met de beeldtaal van iets anders worden omkleed. Inderdaad, debat is oorlog: to win a debate, to debunk an argument, a battle of wits. Overigens is dat voornamelijk in het Engels. Nog duidelijker wordt dat bij een andere beeldtaalverzameling: tijd = geld. You’re wasting my time, we’re burning daylight here, it cost me a day to realize this. Alle Nederlandse uitdrukking die dat zo omschrijven zijn overgenomen uit het Engels: in het Nederlands is het eerder een uitdrukking van zondige ijdelheid. Je verdoet je tijd, en als de klok voor eten sloeg stond Piet de knecht vooraan.
De metafoor is dus de grotere beeldspraak: debat = oorlog, tijd = geld, en níet de individuele uitdrukkingen.
Maar daarna gaat hij verder. Hij zegt uitdrukkelijk niet dat die metaforen gewoon versteende uitdrukkingen zijn die je daarna lekker mag negeren. Hij zegt juist dat die metaforen actief zijn in ons hoofd en we ernaar handelen. Hij geeft als voorbeeld dat als we het debat zouden zien als dans, dat we dan een veel elegantere manier van debatteren zouden hebben het gaat dan niet om winnen, maar om de kunst van je argumenten, de esthetiek van de opbouw van je betoog, etc.
Lakoff zou juist zeggen dat Wilders’ beeldtaal, bewust gekozen om te framen, Breivik heeft aangezet tot zijn daad. Immers, in Breiviks hoofd zitten “strijd tegen moslims” en “strijd met wapens” in dezelfde neurologische banen, omdat hij dat taalkundig iedere keer op dezelfde manier tot zich heeft genomen.
Hartelijk dank voor deze prachtige column, u kon het niet zien of horen maar ik heb geapplaudiseerd vanachter (beter gezegd voor) mijn PC !
Ga u zeker meer volgen (lezen bedoel ik) .
Jan Kuitenbrouwer doet in zijn artikel voorkomen alsof men in het debat inspiratie op zich voldoende acht om Wilders medeverantwoordelijk te houden voor de Noorse gruweldaden. Het gaat in dit geval echter om meer dan een vrijblijvende inspiratie, omdat politieke motieven en denkbeelden tot in een ver stadium gelijk opgaan. Nergens wordt gesproken van een directe schuld, maar het lijkt mij niet verwonderlijk dat er op z’n minst om een inhoudelijke reactie gevraagd wordt. In tegenstelling tot wat Kuitenbrouwer beweert, weten we in veel gevallen niet wat Wilders en zijn PVV concreet voor ogen hebben. Kuitenbrouwer pleit voor minder meel in de mond van de criticasters van Wilders. Daarbij maakt hij voor de zoveelste keer gebruik van de reeds honderden malen uitgekauwde retoriek tegen “links”. Mede daarom is het artikel achterhaald en ademt het kleinzieligheid. Kuitenbrouwer roept op tot een open en vrijmoedig debat. En vraagt om echte politiek. Geef één voorbeeld, Jan, waarin de PVV op inhoudelijke wijze heeft deelgenomen aan een open en vrijmoedig debat. Tot nu toe hebben vooral dreigementen, beledigingen en allerhande verzinsels het daglicht gezien. Echte politiek geeft de burgers hoop en visie. En zorgt er middels een genuanceerde benadering voor dat niemand zich in de kou gezet hoeft te voelen.
Geachte heer Kool
Dank voor uw reactie.
Aangezien in dit stuk nergens heb opgeroepen tot verruwwing van het debat maar uitsluitend een lans heb gebroken voor eerlijk, helder taalgebruik en echte politiek, heb ik de twee zinnen waarin u het tegendeel beweert uit uw brief geschrapt.
M vr gr
Jan Kuitenbrouwer
Beste Jan,
Dank voor het plaatsen van mijn reactie en het antwoorden daarop.
Ik heb gereageerd op je artikel in de NRC. De kop refereerde aan
het wensen van een hardere toon van het debat. Nu weet ik niet of
jij die kop hebt geschreven of dat dat door de redactie van de NRC
is gebeurd. Hoe het ook zij: wanneer de vertegenwoordigers van
de “oude politiek” worden opgeroepen minder abstract te
redeneren en met minder meel in de mond te praten, dan kun je
dat een oproep tot verruwing (als tegenpool van polijsting)
noemen. En tot verharding, wanneer de uitlatingen van Wilders
worden geclassificeerd onder “heldere politiek bedrijven”.
Maar goed: over mijn interpretatie van jouw artikel kunnen we van
mening verschillen. Je hebt inderdaad niet letterlijk opgeroepen
tot een verruwing van het debat. De twee zinnen die jij uit mijn
reactie hebt verwijderd, repten niet allebei van “verruwing”. In de
eerste zin stond “verharding” (in de kop boven je
artikel stond “harder”) en in de tweede zin stond inderdaad “verruwing”
(welke term onderdeel van mijn interpretatie van jouw pleidooi
was). Op jouw beurt maak je ook gebruik van een aantal
interpretaties. Zo hebben de door jou genoemde politici Wilders
nergens letterlijk “schuldig” aan de gruweldaad in Noorwegen
genoemd.
Mijn belangrijkste punt is dit: je hebt – ongevraagd – twee zinnen
uit mijn reactie gehaald, hetgeen mijn verhaal zwakker maakt.
Vervolgens heb je deze gecensureerde reactie geplaatst. Ik
begrijp dat het jouw site is en dat je de kwaliteit en de waarheid
wilt bewaken, maar het ware beter geweest mijn reactie in het
geheel te plaatsen en daar dan op te reageren, opdat een ieder
een zuiver beeld kan krijgen van mijn reactie. Of: had me even
een mail gestuurd met een oproep mijn reactie aan te passen.
Dit is – hoe dan ook – censuur en past totaal niet bij wat je in je
artikel bepleit.
Vriendelijke groet,
Ronald
Geweldige analyse, hulde.