Zwart na-oorlogs verzet
Geplaatst op september 7, 2014 | Gearchiveerd onder NRC HANDELSBLAD, NRC Next | 1 Reactie
De grote ironie van het Zwarte Piet-debat: als het team van Sinterklaas uit louter blanken had bestaan, was vroeg of laat de roep gekomen om er ook zwarte personages in op te nemen. De belangrijkste bijrol, een sympathieke, acrobatische weldoener met een kleurtje, daar had de diversiteitsbeweging mee thuis had kunnen komen!
Het is jammer dat bepaalde belanghebbenden kennelijk vastbesloten zijn de Zwarte-Piet kwestie op de spits te drijven. En maar blijven strooien met het begrip ‘racisme’. ‘Institutioneel racisme’ nog wel, alsof Zwarte Piet iets te maken heeft met de systematische economische en maatschappelijke uitsluiting waar Black Power die term destijds voor introduceerde.
Ondanks de wijze en welwillende opstelling van het Amsterdamse gemeentebestuur stapte het Anti-Pietfront naar de rechter. Ze werden in het gelijk gesteld, de vergunning voor de intocht moet worden heroverwogen, maar het zou mij verbazen als dit vonnis intact bleef. Het bevat nogal wat eigenaardige argumenten.
Een enquête van de gemeente Amsterdam over Zwarte Piet werd wel héél selectief gelezen. Ja, 37% van de Amsterdamse bevolking /kan zich voorstellen/ dat Zwarte Piet als discriminerend wordt ervaren, maar slechts 7% ervaart dat ook echt.
Er wordt verwezen naar een arrest van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens, dat beweert dat negatieve stereotypering /bij voldoende ernst/ een aantasting van de privacy vormt. Het ging daarbij om een Turkse staatspublicatie waarin ‘zigeuners’ worden aangeduid als ‘dieven’ en ‘oplichters’, een feit dat het Hof toen /niet ernstig genoeg/ achtte voor een veroordeling. Het Zwarte Piet-cliché lijkt mij heel wat onschuldiger.
Volgens dit vonnis heeft Zwarte Piet ‘dikke rode lippen, zwart kroeshaar, ringoorbellen en [spreekt hij] gebroken Nederlands.’ Zo’n Zwarte Piet heb ik al in geen jaren meer gezien. Het nationale rolmodel op dit gebied – Hoofdpiet van Muiswinkel – draagt /krulletjes/haar, géén oorringen, heeft /dunne/ rode lippen en is zo mogelijk nog eloquenter dan de goedheiligman zelf. Hier wordt geageerd tegen een schim uit het verleden. Het naoorlogse verzet, maar dan zwart.
Bovendien: die jaarlijkse intocht, is dat niet een soort (collectieve) kunstuiting? Is daar niet de vrijheid van meningsuiting op van toepassing? De Gemeente Amsterdam geeft ook vergunningen aan bioscopen. Moet 12 Years A Slave nu ook verboden worden?
Nu de rechter Eberhard Van der Laan tot sherrif van de betamelijkheid heeft uitgeroepen, kunnen we meer rechtszaken verwachten. Want we hebben het slavernijverleden, maar we hebben natuurlijk ook het /kerk/verleden. Er zijn Nederlanders die bleek wegtrekken bij de aanblik van Zwarte Piet, maar er zijn ook Nederlanders die een knoop in de maag krijgen bij het zien van een toga, kazuifel of soutane. Slachtoffers van kerkelijk seksueel misbruik zullen in actie komen tegen het valse stereotype van de prelaat als edele kindervriend.
Dat is overigens wél een goed idee.
Sinterklaas is een ritueel om kinderen het verschil bij te brengen tussen goed en kwaad. In eerdere versies van het Sinterklaas-gebruik, vervulde de duivel de rol van assistent. De bisschop en de duivel trokken samen langs de deuren om aanschouwelijk te maken dat het loont om braaf te zijn. Een onlogisch duo: Het Kwaad trad op in zijn metafysische gedaante – zwarte cape, rode kop, horens – Het Goede werd belichaamd door een gekostumeerde aardling. Dat klopte toen al niet, en in het ontkerkelijkte heden nog minder.
Laten wij terugkeren naar de essentie van dit oude gebruik. Piet moet weer een heuse duivel worden en Sint Nicolaas moet, gestript van zijn aardse praal, terug naar de gedaante van de ware naastenliefde: Jezus. Zo breng je de iconografie terug tot zijn kern: Christus en de Antichrist, goed versus kwaad. Plus, ook meegenomen: je beledigt niemand. Desnoods maken we Jezus een beetje Mohammed-achtig.
Reacties
Eén reacties to “Zwart na-oorlogs verzet”
Laat een bericht achter
Moet de hele term ‘zwart” niet in de ban? Zwartrijden, zwart werken, op zwart zaad zitten, het is allemaal even negatief en kan door de gekleurde medemens als kwetsend worden ervaren. Weg ermee!