De Aandachtrovers
Geplaatst op november 9, 2017 | Gearchiveerd onder NRC HANDELSBLAD | Reageer
De computer is een rekenmachine, een schrijfmachine, een videomachine, maar hij wordt ook steeds meer een afleidmachine. Wie een paar uur wil werken zonder dat er op het computerscherm voortdurend venstertjes opduiken en signaalgeluidjes weerklinken, mag eerst een uurtje inruimen om al die meldingen uit te zetten. De ‘knop’ zit meestal ergens diep verborgen. Sommige vind je nooit. Denk je dat je alles uitgezet hebt, klinkt ‘s nachts vanuit de iPad toch weer piepje, fluitje of tinkeltje. Ah, Paul McCartney geeft over drie jaar een concert in Ziggodome! Donald Trump heeft chocoladetaart gegeten!
Herinneringen, meldingen, updates. Notificaties.
Het schijnt dat Andy Warhol altijd aan zijn vrienden vroeg wat hij moest schilderen. Een van hen zei: waar je het meest van houdt. Maar waar Warhol het allermeest van hield was aandacht, een onderwerp dat zich lastig laat schilderen, dus toen begon hij maar schilderijen van geld te maken. Warhol zag precies waar het met de cultuur naartoe ging: de ware valuta van deze tijd is niet geld, maar aandacht. Kijk naar rijke mensen: vroeger verscholen die zich achter hoge heggen, nu zoeken zij de camera’s, net als iedereen. De best betaalde beroepen zijn aandacht krijgen – profvoetballer, tv-ster, de slechtst betaalde zijn aandacht geven – kleuters verschonen, bejaarden wassen, een ingang bewaken.
The reversal from stuff to attention, noemt de Amerikaanse filosoof Richard Lanham het, auteur van The Economics of Attention. Marcel Duchamps begon ermee toen hij Mona Lisa van een snor voorzag en een urinoir exposeerde. Hij ‘maakte’ niets, hij maakte aandacht. De Italiaanse Futuristen perfectioneerden de strategie: zij plaatsten hun teksten als advertenties in de grote kranten, met maar één doel: aandacht genereren. In de woorden van Filippo Tommaso Marinetti, hun grondlegger: ‘Snelheid krimpt de aarde. De mens kreeg besef van zijn huis, zijn buurt, zijn regio en, uiteindelijk, zijn continent. Tegenwoordig heeft hij besef van de hele wereld. Hij hoeft nauwelijks te weten wat zijn voorvaderen deden, maar hij heeft een permanente behoefte om te weten wat zijn tijdgenoten elders op de wereld aan het doen zijn.’
Geef toe, voor een tekst uit 1909 is dat een akelig nauwkeurige omschrijving van Facebook.
Alles draait om aandacht en de strijd om dit schaarse goed begint te verharden. Digitale dienstverleners laten meer en meer hun schroom varen om zich aan je op te dringen. Als je in Whatsapp kiest om geen notificaties te ontvangen, visueel of auditief, krijg je straf. Elke keer als je de app start moet je die keuze opnieuw bevestigen.Nee, ik stel geen prijs op notificaties, hoe vaak moet ik dat nog zeggen?
De toon in softwarescripts wordt steeds dwingender.
‘Wilt u deze update nu installeren?’
‘Nee, dank u.
‘WANNEER DAN WEL!?!?!?!’
Ongeveer de helft van alle internetgebruikers in Groot Brittannië vindt dat zij aan hun computer, tablet of smartphone verslaafd zijn, blijkt uit onderzoek. Zelf zou ik die vraag ook met ‘ja’ beantwoorden, denk ik. Nou, ik weet het wel zeker. Ik eet met mes en vork en iPhone.
Op de website van BBC III staat een interview met Max Stossel, initiator van Time Well Spent, een beweging voor mensvriendelijke technologie. ‘Aan de andere kant van jouw computerscherm zitten duizenden professionals die maar één ding doen: je zo verslaafd mogelijk maken,’ zegt Stossel, die zelf jarenlang in de industrie werkte, maar last kreeg van gewetensbezwaren. Hij was zelf zo’n aandachtrover, zoals je ze zou kunnen noemen. Bij apps draait het allemaal om de ‘time-spent’-score, de tijd die je ermee bezig bent. Hoe langer die tijd, hoe meer gelegenheid voor de plaatsing van reclame, hoe meer reclame, hoe meer omzet. Mensen als Stossel doen maar één ding: haakjes, lokkertjes, signalen, uitnodigingen, verleidingen verzinnen om de time spent te verhogen. Stossel ontwierp ‘notificatiestructuren’. Notificaties zijn aandacht, aandacht genereert dopamine, dopamine is verslavend.
Wij denken dat wij de gebruikers van al die technologie zijn, maar dat lijkt maar zo, de ware gebruikers zijn de techbedrijven. Zij gebruiken technologie om iets te verkopen. En wat zij verkopen is onze aandacht. Wij zijn niet de gebruikers van hun diensten, wij zijn het product.
Reacties
Laat een bericht achter